De heer X, 77 jaar, verblijft in een woonzorgcentrum en wordt dit jaar voor de derde keer in het ziekenhuis opgenomen. Hij heeft momenteel een longinfectie en is overgeplaatst naar de afdeling intensieve zorg, waar hij geïntubeerd wordt en aan de ventilator ligt. Volgens de artsen is de kans op herstel klein. Zijn familie vindt dat zijn levenskwaliteit zeer laag is geworden en wil zijn lijden niet onnodig verlengen. De familie vraagt of hij palliatieve zorg kan krijgen om hem op zijn tempo te laten heengaan.
Zorg
Afhankelijk van uw gezondheid, persoonlijke situatie of wensen zijn er verschillende soorten zorg die u kan krijgen. In het algemeen zijn er drie soorten zorg.
Zorg en curatieve behandeling
Curatieve zorg heeft betrekking op behandelingen die worden aangeboden met als hoofddoel het probleem in verband met een ziekte op te lossen en de ziekte te genezen. Zo wordt curatieve zorg aangeboden bij kanker of een andere ziekte om de algemene gezondheidstoestand te herstellen. Curatieve zorg kan verschillende vormen aannemen, maar ze hebben allemaal hetzelfde doel. Antibiotica worden aangeboden bij bacteriële infecties, chemotherapie of radiotherapie bij kanker, dialyse voor nierinsufficiëntie etc.
Curatieve zorg of behandelingen hebben een mogelijk herstel en genezing als doel of, ten minste, de mogelijkheid om een goede levenskwaliteit te behouden.
Het is echter mogelijk dat curatieve zorg op een bepaald moment geen optie meer is en dat men beslist over te gaan tot palliatieve zorg. De term ‘curatieve zorg’ wordt vaak gebruikt in tegenstelling tot de zogenaamde ‘palliatieve zorg’.
Comfortzorg
Comfortzorg is een zorg die op aanvraag wordt gegeven, als u dat nodig acht. Deze zorg kan u thuis, bij een naaste of in een zorginstelling worden aangeboden. Deze persoonlijke zorg kan u worden aangeboden om zowel de psychologische als de fysieke pijn te verlichten, zowel bij een ongeneeslijke ziekte als na een ongeval, bijvoorbeeld wanneer u onomkeerbare letsels heeft die een impact hebben op uw leven.
De comfortzorg kan u ook helpen bij uw levenseinde, als u niet ziek bent of geen ongeluk heeft gehad, maar uw algemene toestand sterk achteruitgegaan is. Deze comfortzorg kan verschillende vormen aannemen: behandeling met geneesmiddelen voor pijn, massages, psychologische therapie, esthetische verzorging of gebruik van comfortapparatuur zoals een relaxstoel, een tillift etc. Het doel van de comfortzorg is ook om u te helpen uw gevoel van eigenwaarde en uw waardigheid te behouden, wat van groot belang is voor de levenskwaliteit.
De inrichting van uw leefruimte, bijvoorbeeld uw kamer, maakt ook deel uit van comfortzorg. De aanwezigheid van bloemen, foto's (familie - vrienden) en de mogelijkheid om muziek af te spelen, kunnen bijdragen tot een betere levenskwaliteit.
Comfortzorg is ook een onderdeel van palliatieve zorg.
Palliatieve zorg
Palliatieve zorg wordt overwogen wanneer het doel om van de ziekte te genezen, wordt opgegeven. Deze zorg stelt uw comfort prioritair door uw pijn of andere moeilijkheden die u ervaart en die verband houden met de ziekte, tot een minimum te beperken, maar niet meer met de bedoeling om u te genezen. Deze zorg is bedoeld om u te begeleiden en te ondersteunen bij de evolutie van de ziekte door u zo veel mogelijk comfort te bieden.
Als u aan een ongeneeslijke ziekte lijdt en uw levensverwachting beperkt is, kunt u kiezen voor palliatieve zorg. Deze zorg biedt fysieke, psychologische, sociale en spirituele ondersteuning. Deze zorg wordt in de laatste zes tot negen maanden van de persoon zijn leven aangeboden.
Als uw gezondheidstoestand u op een dag niet meer toelaat om beroep te doen op curatieve zorg, zullen de artsen met uw omgeving spreken over palliatieve zorg.
Er bestaan palliatieve zorgnetwerken in uw regio. Deze netwerken kunnen u informeren over de mogelijkheden en het aanbod van palliatieve zorg in uw regio en de samenwerking met en tussen de verschillende partners bevorderen. Het gaat om organisaties van zorgverleners van de eerste lijn (arts, thuisverpleger, maatschappelijk werker, verzorger, hulpdienst aan gezinnen, kinesitherapie etc.), centra voor thuiszorg, ziekenhuizen, palliatieve zorgeenheden, instellingen voor personen met een beperking, specifieke zorgorganisaties met vrijwilligers, gezinnen en mantelzorgers.
In Brussel | In Vlaanderen | In Wallonië
In België bestaan er verschillende structuren voor palliatieve zorg.
Palliatieve zorg in het ziekenhuis, twee benaderingen
De gespecialiseerde eenheid voor palliatieve zorg: Ongeveer de helft van de algemene ziekenhuizen in België beschikt over een palliatieve eenheid. Deze eenheid is bestemd voor ongeneeslijke patiënten die op relatief korte termijn zullen overlijden. Patiënten die niet meer in een acuut ziekenhuis kunnen verblijven en ook niet thuis kunnen worden verzorgd, kunnen er op een geïndividualiseerde manier worden verzorgd door een multidisciplinair team.
Het mobiele team voor palliatieve zorg: Wanneer palliatieve patiënten niet in een palliatieve eenheid verblijven, kan een mobiel team tussenkomen. Dit team verleent zelf geen palliatieve zorg, maar kan wel advies geven over palliatieve zorg aan de teams van de eenheden waar deze patiënten verblijven. Het zorgt ook voor permanente vorming en sensibiliseert het personeel van deze eenheden voor palliatieve zorg.
Palliatieve zorg in woonzorgcentra en/of rust- en verzorgingstehuizen
Alle rust- en verzorgingstehuizen en sommige woonzorgcentra bieden palliatieve zorg. In een groot deel van de rust- en verzorgingstehuizen is er minstens één deeltijds personeelslid om de palliatieve zorg in de instelling te ondersteunen.
Palliatieve thuiszorg
Palliatieve thuiszorg maakt het mogelijk om de laatste levensmomenten in een vertrouwde omgeving door te maken. In België bestaan er, afhankelijk van de situatie, verschillende vormen van hulp voor palliatieve thuiszorg :
- Financiële steun, zoals de afschaffing van het remgeld voor bepaalde thuisbezoeken of de toekenning van het palliatief forfait.
- Hulp voor de omgeving door toekenning van palliatief verlof.
- Gespecialiseerd zorgaanbod: palliatieve dagcentra en multidisciplinaire teams ter ondersteuning van de zorgverleners in de thuissetting.
Mevrouw Y, 70 jaar, krijgt te horen dat haar nieren niet meer helemaal goed functioneren. Haar arts legt haar uit dat ze, als de situatie verslechtert, haar drie keer per week een dialysebehandeling kan aanbieden. De ouders van mevrouw Y hebben beiden gedementeerd aan het einde van hun leven en mevrouw Y weet dat dit haar ook kan overkomen. Ze vraagt haar arts om geen dialysebehandeling te starten indien ze ondertussen dementie zou hebben. Ze vindt het niet wenselijk om haar leven te verlengen als zij niet meer in staat is om zelf te denken en te reflecteren.
Mevrouw B heeft zich nooit laten vaccineren tegen de griep en pocht dat ze minstens dertig jaar geen griep meer heeft gehad. Ze denkt dat ze levenslang immuun is en wil niet dat iemand ooit beslist dat ze een vaccin moet krijgen. Ze brengt haar dokter op de hoogte.
De heer P, 55 jaar, is een sportieveling. Hij heeft echter net vernomen dat zijn hart kwetsbaar is en dat hij een beetje moet oppassen. Hij wil weten of hij gevaar loopt door te blijven sporten, want hij ziet weinig zin in een leven waarin hij geen sport kan beoefenen. Bij het gesprek gaat men ervan uit dat er ooit een pacemaker zal worden ingeplant, wetende dat dat enkele beperkingen met zich meebrengt. De heer P wil zich niet onderwerpen aan dergelijke beperkingen. Hij vraagt zijn arts erop toe te zien dat het nooit tot een dergelijke oplossing komt.