Uw patiënte legt uit dat ze dringend een woonzorgcentrum moest vinden voor haar moeder, die na een val niet meer alleen thuis kon blijven.
Erover praten
- NadenkenU kunt uw patiënt helpen nadenken over zijn toekomstige zorg, huisvesting of levenseinde.
- Zich informerenUw patiënt moet weten wat de mogelijke opties zijn. U kan hem helpen.
- BeslissenU kan uw patiënt helpen keuzes te maken voor zijn toekomstige zorg, huisvesting en levenseinde.
- Erover pratenOm ervoor te zorgen dat zijn keuzes worden gerespecteerd, , moet uw patiënt er met zijn omgeving over durven praten. U kan hem hierbij helpen.
- RegistrerenU kan uw patiënt helpen om zijn wensen en voorkeuren te laten registreren.
Nadenken
U kunt uw patiënt helpen nadenken over zijn toekomstige zorg, huisvesting of levenseinde.
Nodig uw patiënt uit om na te denken over zijn waarden en overtuigingen. Stimuleer uw patiënt om zijn wensen uit te drukken met betrekking tot de soorten zorg of behandelingen die hij al dan niet zou aanvaarden, met name aan het einde van zijn leven.
Om hem te helpen bij deze denkoefening, kunt u gebruikmaken van concrete situaties die zich voordoen of die hij met u bespreekt. U kan hem ook aanmoedigen om na te denken over situaties die hij al heeft meegemaakt en hem vragen hoe hij zich hierbij voelde.
Deze uitwisselingen helpen zijn pad te verrijken en hem te begeleiden bij het maken van keuzes.
Tijdens een huisbezoek stelt u vast dat uw patiënte depressief thuis zit sinds het overlijden van haar echtgenoot. U vertelt haar over andere mogelijke huisvestingsmogelijkheden voor haar, zodat ze niet alleen is en contacten kan blijven onderhouden - activiteiten kan blijven doen.
Uw patiënte vertelt u dat haar vader aan het einde van zijn leven palliatieve zorg kreeg waardoor hij echt de tijd had om afscheid te nemen en dat hij op een zeer zachte en vredevolle manier is heengegaan.
Uw patiënt deelt zijn vrees dat hij ooit net als zijn vader zijn verstand zal verliezen. Omdat hij zijn kinderen hier niet mee wil belasten, zegt hij dat hij nog liever euthanasie krijgt.
Een moeder komt bij u op consultatie na het overlijden van haar zoon. Hij was het slachtoffer van een verkeersongeval. Na een paar weken in coma is hij overleden. Deze moeder vertelt u dat ze kwaad is, omdat ze tot het besef is gekomen dat ze geen idee heeft wat haar zoon had gewild. Kunstmatig in leven worden gehouden, als dat nog mogelijk was geweest? Wat zou hij gewild hebben voor zijn begrafenis?
Vraag uw patiënt om na te denken over dergelijke situaties. Vraag hem: "En als u of een van uw naasten met deze situatie te maken had, hoe zou u dan reageren?”. Misschien zal hij u vertellen: "Ik wil dit nooit moeten meemaken.", of "Als ik ooit in een dergelijke situatie terechtkom, zou ik graag hebben dat dit op een gelijkaardige manier gebeurt". U kan uw patiënt helpen door met hem over deze situaties te spreken.
Dit geldt voor al uw patiënten. Iedereen, ook mensen in zeer goede gezondheid, kunnen op elk moment overwegen om een ACP bij zijn arts te starten, maar veel patiënten doen dat niet spontaan.
Er zijn echter sleutelmomenten die bijzonder geschikt zijn om de kwestie aan te kaarten: een diagnose, het einde van een eerste therapie, een herval of het optreden van een ziekte in de omgeving van uw patiënt, met name als het een potentieel fatale ziekte betreft.
Probeer elke kans aan te grijpen: uw patiënt is een eerste crisis te boven gekomen en er moet worden gesproken over de procedure die bij de volgende crisis moet worden gevolgd; uw patiënt spreekt over de ziekte of de dood van een naaste; u ziet een verandering in bepaalde filosofische waarden of overtuigingen van uw patiënt etc.
Enkele vragen die u aan uw patiënt kunt stellen om zijn denkoefening te stimuleren:
-
Zijn zorg: Zijn er medische ingrepen die hij zou aanvaarden of weigeren?
- Wenst hij gereanimeerd te worden als zijn toestand dat vereist?
- Zou hij ermee instemmen dat er gebruikgemaakt wordt van bepaalde apparatuur indien de toestand dat vereist?
- Zou hij ermee akkoord gaan om aan een beademingstoestel te liggen of verbonden te worden met andere types toestellen die bepaalde vitale functies kunstmatig in leven houden, indien zijn toestand dit rechtvaardigt?
- Is hij het ermee eens om een bloedtransfusie te krijgen?
- Zijn er behandelingen die hij absoluut zou weigeren?
-
Zijn huisvesting: In welke omgeving wenst hij te overlijden?
- Is het essentieel dat zijn naasten bij hem zijn?
- Is het vooral belangrijk dat er gezondheidswerkers aanwezig zijn om hem te kalmeren?
- Wenst hij vooral niet alleen te zijn?
- Waar wil hij graag zijn laatste momenten doorbrengen? Bij hem thuis, in zijn gewone leefomgeving of op een bepaalde plaats die voor hem belangrijk is?
Zich informeren
Uw patiënt moet weten wat de mogelijke opties zijn. U kan hem helpen.
Het is belangrijk om de verwachtingen van uw patiënt te bespreken en te identificeren, maar ook om hem te informeren over de mogelijkheden waarover hij beschikt: therapeutische mogelijkheden die eventueel specifiek zijn aan bepaalde ziekten, complicaties die zouden kunnen leiden tot crisissen of noodsituaties, beschikbare alternatieven voor de huisvesting van de patiënt, etc.
Luister naar de verschillende vragen die uw patiënt zich stelt over de verschillende soorten zorg, huisvesting en het einde van zijn leven.
Om hem te helpen bij deze denkoefening, kunt u hem aanmoedigen om na te denken over situaties die hij al heeft meegemaakt en vraagt u hem hoe hij zich hierbij voelde: heeft hij al een bezoek gebracht aan iemand in een woonzorgcentrum? Kent hij iemand die door een palliatief zorgteam is verzorgd?
Heeft hij al nagedacht over orgaandonatie? Weet hij welke hulp hij thuis kan krijgen? Wat zijn zijn zorgen over pijn? Kent hij zijn rechten inzake euthanasie?
U kan hem helpen om bepaalde soorten medische ingrepen beter te begrijpen, onder welke omstandigheden ze worden overwogen en wat de bijwerkingen zijn. Dergelijke informatie kan nuttig zijn voor hem om de mogelijke alternatieven te kennen, de alternatieven te identificeren die het best overeenstemmen met zijn wensen en zijn beslissingen te nemen.
Deze gesprekken met uw patiënt maken het mogelijk om zijn persoonlijke weg te stimuleren, zodat hij beslissingen kan nemen. Om uw patiënt te helpen bij zijn keuzes, moet u de praktische, financiële of andere beperkingen van elke beschikbare optie aankaarten. Probeer het ook met hem te hebben over de sterke punten van alle opties. Aarzel niet om het tijdens het gesprek over zijn naasten te hebben: hun mogelijke beschikbaarheid en de moeilijkheden die ze zouden kunnen ondervinden met bepaalde keuzes.
Vertel hem ook over zijn wettelijke mogelijkheden: een wilsverklaring registreren (euthanasie, orgaandonatie, laatste wilsbeschikking en andere), een naaste aanwijzen als vertrouwenspersoon die zal toezien op de naleving van zijn keuzes indien hij deze niet meer kan uiten, etc.
Hieronder volgen enkele vragen die u aan uw patiënt kan stellen om hem aan te sporen zich te informeren:
-
Zijn zorg: Kent uw patiënt de verschillende vormen van zorg die aan het einde van zijn leven kunnen worden aangeboden?
- Is hij op de hoogte van het bestaan van chirurgische ingrepen en/of behandelingen die de pijn verminderen?
- Zou hij een geneesmiddel aanvaarden om zijn ademhaling te verlichten?
- Zou hij ermee instemmen dat hem antibiotica of pijnstillers worden voorgeschreven?
-
Zijn huisvesting: Als uw patiënt de keuze had, waar zou hij dan liefst de laatste jaren van zijn leven doorbrengen?
- Kent hij de verschillende soorten huisvesting die mogelijk zijn?
- Kent hij de verschillende soorten thuishulp en -zorg die hem in staat zouden stellen langer thuis te blijven wonen?
- Kent hij gemeenschapshuizen of intergenerationele cohousing die het mogelijk maken om niet alleen thuis te zijn?
- Weet hij dat er opvangfaciliteiten bestaan die palliatieve zorg bieden?
Beslissen
U kan uw patiënt helpen keuzes te maken voor zijn toekomstige zorg, huisvesting en levenseinde.
Nadat erover nagedacht werd en informatie werd ingewonnen, is het belangrijk voor uw patiënt om keuzes te maken voor zijn toekomstige huisvesting, zorg en levenseinde. Niets verplicht hem ertoe alle vragen tegelijkertijd te beantwoorden. ACP is een progressief maar ook evolutief proces. Vraag uw patiënt niet om in één keer na te denken over een situatie waarin hij niet alleen een beslissing moet nemen op het vlak van zorg, maar ook nog eens een nieuwe woning moet kiezen. Aarzel niet om hem te zeggen dat wat hij vandaag kiest, later nog kan worden herzien of verduidelijkt.
Houd er ook rekening mee dat elke nieuwe ervaring die hij beleeft en die hem een bijzonder positieve of negatieve indruk geeft, uw patiënt ertoe kan brengen zijn standpunten te herzien. Als hij u een dergelijke ervaring vertelt, dan is dit misschien de gelegenheid om hem te vragen of dit zijn blik op zijn toekomstige zorg, huisvesting of levenseinde verandert.
Op deze site kan uw patiënt een wensformulier afdrukken en het vervolgens delen met zijn omgeving, zijn vertrouwenspersoon of met u, zijn arts. Dit formulier geeft hem de mogelijkheid om zijn levenskeuzes, alsook zijn levenseinde op papier te zetten. Als u denkt dat uw patiënt bepaalde beslissingen heeft genomen, kunt u hem uitnodigen deze schriftelijk te formuleren via dit formulier.
Nodig uw patiënt ook uit om een vertrouwenspersoon aan te wijzen die in staat zal zijn om zijn wensen na te komen en te respecteren en om beslissingen te nemen in zijn naam. Het kan gaan om een echtgenoot, een volwassen kind, een familielid, een goede vriend of zijn arts (u).
Een paar vragen die u aan uw patiënt kunt stellen om hem te helpen beslissen:
-
Zijn zorg: Heeft uw patiënt beslist welke van de verschillende aangeboden soorten zorg voor hem geschikt zouden zijn op het einde van zijn leven?
- Geeft hij voorrang aan thuiszorg of niet?
- Wat is zijn standpunt ten aanzien van euthanasie?
- Zou hij ermee instemmen bepaalde behandelingen te krijgen zoals dialyse of hulp bij de ademhaling?
-
Zijn huisvesting: Heeft hij beslissingen genomen over zijn toekomstige huisvesting?
- Wenst hij zo lang mogelijk thuis te blijven wonen?
- Wenst hij in een woonzorgcentrum te worden opgenomen?
- Wenst hij samen te wonen met andere personen en tegelijkertijd het woonzorgcentrum te vermijden?
- Gaat hij liever bij zijn kinderen wonen of bij andere mensen in zijn omgeving?
Erover praten
Om ervoor te zorgen dat zijn keuzes worden gerespecteerd, , moet uw patiënt er met zijn omgeving over durven praten. U kan hem hierbij helpen.
Stimuleer uw patiënten om met hun naasten of vertrouwenspersonen te praten over hun wensen op het gebied van leven en levenseinde. Een dergelijke aanpak is gunstig zowel voor uw patiënt als voor zijn omgeving: deze aanpak biedt de patiënt meer garanties dat zijn keuzes zoveel mogelijk zullen worden gerespecteerd en biedt zijn omgeving oplossingen voor complexe situaties waarmee ze kunnen worden geconfronteerd. Leg uw patiënt uit dat de mensen om hem heen zeker opgelucht zullen zijn te weten welke vormen van zorg, huisvesting en levenseinde het best aan zijn wensen tegemoetkomen.
Misschien wil uw patiënt er ook met u over praten. Geef hem de ruimte om erover te praten. Dit kan een eerste stap zijn om zich voor te bereiden om er met zijn naasten over te praten. Dit kan hem helpen zijn keuzes en voorkeuren beter te formuleren.
Hij kan er ook over praten, nadat hij zijn omgeving op de hoogte heeft gebracht. Dit kan een manier zijn om u in vertrouwen te nemen of om u om een engagement te vragen dat u er ook alles aan zal doen om ervoor te zorgen dat zijn keuzes worden gerespecteerd.
Een paar vragen die u kan stellen aan uw patiënt om hem te helpen een dialoog aan te gaan met zijn omgeving
-
Zijn zorg: Heeft uw patiënt de kans gehad om met zijn omgeving of vertrouwenspersoon over zijn wensen te spreken?
- Bent u op de hoogte van de zorg die uw patiënt verkiest en de zorg die hij weigert?
- Heeft hij u al vragen gesteld over de mogelijkheden op het vlak van zorg tijdens het leven en de zorg bij het levenseinde?
- Bent u op de hoogte van externe factoren die de zorg van uw patiënt zouden kunnen beïnvloeden?
-
Zijn huisvesting: Heeft u de verschillende soorten huisvesting al besproken die mogelijk zijn voor uw patiënt als zijn gezondheidstoestand of situatie een verandering van woonplaats vereist?
- Heeft hij u laten weten of hij het belangrijk vindt dat zijn omgeving al dan niet aanwezig is?
- Indien de situatie het vereist, heeft u de gelegenheid om met uw patiënten over hun woonplaats te spreken: thuis met aangepaste hulp en zorg, in een serviceflat, in een dagcentrum etc.?
- Vragen uw patiënten u naar de verschillende woonmogelijkheden naargelang hun gezondheidstoestand of gezinssituatie?
-
Zijn levenseinde: Spreken uw patiënten met u en/of met hun omgeving over wat onaanvaardbaar zou zijn bij het verlengen van hun leven?
- Hebben uw patiënten het met u over hun levenseinde?
- Vertellen ze u of hun omgeving op de hoogte is van hun wensen met betrekking tot het al dan niet verlengen van hun leven met machines terwijl er geen hoop meer is op herstel?
- Wijzen uw patiënten een vertrouwenspersoon aan? Zo ja, kennen ze goed de rol ervan?
Registreren
U kan uw patiënt helpen om zijn wensen en voorkeuren te laten registreren
Uw patiënt heeft de mogelijkheid om zijn wensen inzake leven en levenseinde op verschillende manieren te registreren. Dit kan via u; u kan deze elementen opnemen in zijn medisch dossier. U kan hiervoor gebruikmaken van de vragen in het wensformulier. Maar misschien heeft hij liever dat zijn omgeving de informatie bewaart. Nodig hem dan uit om het wensformulier in te vullen en een kopie ervan te bezorgen aan de personen van zijn keuze.
Via dit formulier kan hij zijn keuzes registreren voor zijn toekomstige huisvesting, zorg en levenseinde. Hij kan ook zijn vertrouwenspersoon en/of gemachtigde/vertegenwoordiger registreren.
Voor het levenseinde is het ook belangrijk om de patiënten te informeren dat er verschillende registratiemogelijkheden bestaan, zoals de wilsverklaringen, de voorkeursverklaring bij een notaris, de verklaringen inzake orgaandonatie of euthanasie waarvoor hij zich kan wenden tot zijn gemeente, of de keuzes in verband met zijn begrafenis, die hij kan overeenkomen met een privé-uitvaartmaatschappij.
Enkele vragen die u aan uw patiënt kunt stellen om hem uit te nodigen zijn keuzes en voorkeuren te registreren
-
Zijn huisvesting: Heeft uw patiënt zijn wensen voor huisvesting aan het einde van zijn leven geregistreerd?
- Heeft hij het formulier online bij u of op papier voor zijn omgeving ingevuld?
- Heeft hij een vertrouwenspersoon en/of een gemachtigde/vertegenwoordiger meegedeeld/geregistreerd?
- Geeft hij er de voorkeur aan zijn voorkeuren te laten registreren bij een notaris?